Doorgaand aansluiten op wat van waarde is voor cliënten, naasten en hulpverleners: dat is de droom van Radicale vernieuwing langdurige ggz. In dit artikel een aantal ontwikkelingen in de eerste maanden van 2022 en drijfveren van deelnemers. “Mensen geloven het vaak bijna niet, dat iemand tóch vooruit kan gaan en ontwikkelstappen zet.”

Op dit moment werken twaalf ggz-organisaties aan radicale vernieuwing. In Maastricht is bijvoorbeeld een ‘pilot Radicale vernieuwing langdurige ggz’ gestart, voor maximale regie van cliënten. Vanaf de start van de bouw van een nieuwe locatie worden zij actief betrokken rondom de vraag hoe zij daar willen leven. 

Vuur verder aanwakkeren

Net als in Maastricht worden bij verschillende vernieuwers in het land nu vaker ‘kampvuurgesprekken’ georganiseerd. Kampvuurgesprekken zijn inspiratiebijeenkomsten waarmee deelnemers de vernieuwing in hun organisatie van start gaan. In een open sfeer kunnen cliënten, naasten en hulpverleners aangeven wat voor hen belangrijk is in het samen leven en werken, en hoe zij daar aan bij willen dragen. Deelnemers creëren hiermee ruimte voor gelijkwaardigheid en vertrouwen. De bedoeling is dat het vuur van vernieuwing in mensen steeds aangewakkerd kan worden.

Uitwisseling en werkbezoeken

Dat gebeurt ook via allerlei bijeenkomsten die op gang gekomen zijn binnen de beweging – die door LOC ondersteund wordt. Onder meer cliënten, naasten, ervaringsdeskundigen, hulpverleners, managers, psychiaters en beleidsmakers van deelnemende organisaties zoeken elkaar op, op basis van vragen van deelnemers. Zoals: hoe geef je zinvolle, vraaggerichte daginvulling vorm – ook voor cliënten met de meest ingewikkelde problematiek? Andere onderwerpen zijn bijvoorbeeld uitgangspunten van de pilot in Maastricht; meer kansen en begrip in de wijk en bij financiers; zorg voorbij schotten en domeinen. VWS, zorgkantoren, en inspectie zijn partners in de beweging en hier actief bij betrokken. Net als de Nederlandse ggz, kenniscentrum Phrenos, Trimbos-instituut en Valente. 

Daarnaast maakten we kennis met minister Helder (Langdurige zorg) en gaat het actie-onderzoek naar Radicale vernieuwing door in 2022 en 2023. Coördinatoren van Radicale vernieuwing in de deelnemende organisaties ontmoeten elkaar sinds begin dit jaar, en dat leidt al tot nieuwe ideeën en verbindingen. 

‘Herstel ook mogelijk voor meest kwetsbare mensen’

Neis Bitter (adviseur zorgontwikkeling en coördinator Radicale vernieuwing bij GGZ Rivierduinen): “Als je met meest kwetsbare mensen in de langdurige ggz in gesprek gaat, blijken er de meest boeiende mensen tussen te zitten. En ook veel meer wensen en doelen dan soms gedacht wordt. Hoe kun je toch ook voor hen goede kwaliteit van leven bewerkstelligen?” 

De coördinator hoopt collega’s uit de praktijk te verbinden met mensen uit andere organisaties die aan soortgelijke dingen werken. “Stilstaan bij: wat betekent het nou voor deze mensen om ook nog gewoon mens te zijn en te herstellen. En dat herstel mogelijk is voor iedereen. Ik hoor nog heel vaak: deze mensen gaan niet meer herstellen.” 

Zien is geloven

Olaf Galisch, directeur behandelzaken en psychiater bij GGZ Friesland en coördinator Radicale vernieuwing: “We moeten anders leren kijken. Er zijn veel ontwikkelingen, maar het is vaak moeilijk die goed naar de praktijk te vertalen.“

“Het is aan ons meer om te begrijpen: waarom doet iemand eigenlijk iets, dan om bepaald gedrag direct te veranderen. Dan hoor je vaak een levensgeschiedenis, traumatische ervaringen, dat iemand zich niet veilig voelt en dat je daar tijd voor moet nemen.”

“Bij GGZ Friesland zijn er mensen met een drive om anders te kijken en doen. Ik hoop dat we via Radicale vernieuwing plekken creëren waar we ervaringen kunnen halen en brengen. Mensen geloven het vaak bijna niet, dat iemand tóch vooruit kan gaan en ontwikkelstappen zet. Door het mee te maken, kun je anders tegen dingen aan gaan kijken. Wij willen randvoorwaarden realiseren en enthousiasmeren, maar ik hoop dat Radicale vernieuwing helpt dat we het wiel niet opnieuw uit hoeven vinden.“