Zorgorganisaties binnen de beweging Radicale vernieuwing hebben het afgelopen jaar van alles in het werk gesteld om onderbouwd te stoppen met het meten van de indicatoren basisveiligheid. Omdat ze in het uitgebreide overleg hierover met landelijke partijen vastlopen – alle landelijke partijen wijzen naar elkaar – zijn ze de actie #stopdepaarsekrokodil gestart. Dit jaar willen ze bijvoorbeeld massaal de indicatoren basisveiligheid niet aanleveren en roepen hun collega-organisaties op dit ook niet te doen. Ze willen hun kostbare tijd, aandacht en geld steken in de zorg voor cliënten. En niet langer in bureaucratische handelingen waarvan al lang bekend is dat niemand er iets mee doet.

Hoewel de oude regels omtrent de indicatoren basisveiligheid in de praktijk schadelijk blijken, stellen de landelijke partijen nu niets te kunnen doen en geen verantwoordelijkheid te hebben om het aanleveren van nutteloze informatie te stoppen. Terwijl ze overal zeggen dat ze zich inspannen voor minder bureaucratie. Verderop meer over onze actie en wat organisaties in het land kunnen doen – ook in de jeugdzorg en ggz. Eerst een helicopterperspectief: want we zien een breder patroon van tegenwerking van vernieuwende initiatieven, in een tijd waarin iedereen het er juist over eens is dat alle tijd en geld naar het realiseren van toekomstbestendige, Waardevolle zorg moet.

Vernieuwers ervaren tegenwerking

Al onze systemen lopen gierend vast. Mensen voelen zich niet gehoord en gezien. We kunnen niet door op deze weg, maar als je iets anders wilt doen, iets waar de samenleving wél mee geholpen is, dan lijkt het wel alsof je steeds moet bewijzen waarom jíj zo anders bent. De systemen werken tegen en het is hard werken om aan medewerking en geld te komen. Tegelijkertijd worden we streng toegesproken in dure overheidscampagnes en -programma’s in de publieke sectoren, zoals Praat vandaag over morgen’. Die moeten voor een betere kwaliteit zorgen, meer personeel opleveren of de regeldruk verminderen, maar ze kosten vooralsnog vooral veel geld.

Fundament verandert niet

Maar landelijke campagnes en programma’s hebben bar weinig zin als het fundament eronder niet verandert. Zorgverleners, leraren en politieagenten willen geen administratieve baan. Ze willen iets betekenen voor mensen en voor de samenleving. Steeds meer van hen zoeken een andere baan, omdat het werk dat ze moeten doen, weinig meer te maken heeft met het werk waarvoor ze ooit kozen. Met als gevolg dat we geen agenten op straat meer zien, leerlingen steeds vaker naar huis gestuurd worden vanwege lesuitval en mensen geen zorg krijgen. Het politiebureau in de buurt is gesloten, de zorg kent een indicatieorgaan, de gemeente is de inwoners ‘klanten’ gaan noemen en in het onderwijs moet je vooral in het systeem passen.

Slachtoffer van het systeem

Steeds meer mensen keren zich af van de instituties. Als inwoner sta je machteloos tegenover de overweldigende systemen, die mensen vermorzelen. Probeer als individuele burger maar eens door de leemlagen van de bureaucratie heen te komen. Alles is in stukjes opgeknipt en niemand is meer verantwoordelijk voor het geheel. En als je probeert ergens verhaal te halen krijg je te maken met een chatbot, keuzemenu of een ingewikkeld formulier. Hier doorheen komen is op zichzelf al ingewikkeld genoeg. Laat staan wat er gebeurt als je meer dan één vraag of probleem hebt en daarmee ook nog eens niet helemaal in ‘het systeem’ past. En onze overheid? Die lijkt weinig bezig om mensen echt te helpen.

Veranderen lukt haast niet

Organisaties in de publieke sectoren die dat proberen te veranderen hebben het moeilijk. Zij krijgen geen enkele steun en komen in het moeras van regelgeving terecht. Burgers die zichzelf organiseren merken dat de regelgeving hen steeds tegenwerkt. Zij doen wat de overheid vraagt, maar krijgen onvoldoende steun.

Zelfs als je landelijk invloed hebt kom je niet door de schotten en systemen heen. Iedereen verschuilt zich achter een ander: wij hebben de regels niet gemaakt, dat is niet onze taak, veranderen gaat nu eenmaal niet zo snel, we kunnen helaas niet van de wet afwijken. Bij de systeempartijen werken pareltjes, maar zij lopen ook stuk op het systeem.

Er verandert niets

Door deze houding verandert er in de kern helemaal niets. Kijk maar naar de jeugdzorg waar Sharon Stellaard aangetoond heeft in haar proefschrift dat er de afgelopen 50 jaar niets is veranderd. Alle grote overheidsprogramma’s ten spijt,  er is geen structurele verandering bereikt. De trieste vertoning in de Tweede Kamer rond de schokkende conclusies van Jason Bhugwandass over de gedwongen jeugdzorg is daar een duidelijk voorbeeld van.

Boetes voor stoppen onzinnige activiteiten

En ook in de langdurige zorg kost veranderen veel tijd, frustratie en energie. Ook dit jaar moeten alle organisaties in de ouderenzorg hun schaarse personeel inzetten om onzinnige indicatoren te meten. We weten allang dat niemand iets met die gegevens doet. Een aantal zorgorganisaties binnen de beweging Radicale vernieuwing heeft hard gewerkt aan alternatieven. Die wel helpen om het gesprek te voeren over wat goed gaat en beter kan. En die wel iets zeggen over de maatschappelijk meerwaarde van wat de zorgorganisatie doet. Je zou verwachten dat de overheid zegt: fantastisch! Maar nee: deze organisaties moeten hun personeel nog steeds de onzinnige indicatoren laten meten en moeten de gegevens aanleveren bij het Zorginstituut. Doen ze dat niet? Dan volgt een boete die kan oplopen tot 500.000 euro per organisatie en nog steeds de verplichting aan te leveren. Gesprekken met het Zorginstituut en het ministerie van VWS leverden niets op. Zij zeggen niks te kunnen veranderen. Ze zetten elkaar klem, wijzen naar elkaar of naar de landelijke polder. Ook met  IZA, GALA, TAZ, Wozo, Hervormingsagenda Jeugd en andere programma’s verandert er in de kern niks, zoals LOC en anderen de afgelopen jaren onderbouwd hebben aangegeven.

We doen het zelf

Als de overheid het niet doet moeten we zelf maar aan de gang om de broodnodige veranderingen tot stand te brengen. Zodat we een samenleving krijgen waar iedereen weer meedoet. Waar mensen elkaar helpen en waar de publieke diensten weer kunnen doen waar ze voor bedoeld zijn. Met een overheid die er voor de inwoners van dit land is.

Laten we collectief lef tonen

Als we in ons eentje moedig zijn gebeurt er weinig. Maar als we collectief doen waar de samenleving om vraagt en niet meer wat alleen het systeem dient, dan komt er verandering. Het zou helpen als zorgorganisaties in de ouderenzorg massaal de indicatoren (basisveiligheid) niet aanleveren bij het Zorginstituut. Als hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg weigeren om de Honos+ vragenlijsten met vertrouwelijke persoonlijke gegevens aan te leveren bij de Nederlandse Zorgautoriteit. Als jeugdhulpverleners weigeren nog langer het systeem te volgen dat kinderen vermorzelt. Ook bij onderwijs en politie is dezelfde moed nodig.

#stopdepaarsekrokodil

De bestaande structuren en belangen zijn taai. Laten we elkaar opzoeken in de publieke sectoren en burgerinitiatieven om samen moedig te kunnen zijn (en elkaar te kunnen helpen). En doe vooral mee aan de actie #stopdepaarsekrokodil. Breng binnen je eigen organisatie of wijk/dorp in beeld welke onzinnige zaken het systeem met zich meebrengt en plaats deze met een beeld van een paarse krokodil en #stopdepaarsekrokodil op sociale media. Kijk voor meer over de actie op www.stopdepaarsekrokodil.nl.

PS:

• De beweging Radicale vernieuwing is een initiatief van organisaties in de langdurige zorg en jeugdzorg, die daadwerkelijk werken aan verandering en elkaar helpen. Er is ruimte voor nieuwe organisaties om zich aan te sluiten.
• Nederland zorgt voor elkaar en Espria Ledenvereniging en LOC Waardevolle zorg ondersteunen (collectieven van) burgers en cliëntenraden om meer zeggenschap en eigenaarschap te bereiken